เครื่องปั้นดินเผาสีธรรมชาติลดทอนความฉูดฉาดมีกลิ่นอายแบบญี่ปุ่น วางกระจัดกระจายไปแทบทุกพื้นที่ของบ้านดอยดินแดง ราวกับนิทรรศการกลางแจ้ง บางชิ้นงานเป็นเศษเล็กเศษน้อยแตกบิ่นรูปทรงบิดเบี้ยวไม่สมบูรณ์นำมาประกอบกันแล้วเคลือบเป็นงานศิลป์ชิ้นใหม่ แสงแดดอ่อนๆยามสายลอดผ่านแมกไม้หนาทึบลงมากระทบถ้วยโถโอชามที่เรียงรายเป็นระเบียบบนชั้นวาง บรรยากาศทุกอย่างรอบตัวช่างดูเงียบสงบแอบอิงกับธรรมชาติคล้ายสื่อสารให้เสพวิถีเซน 

อาจารย์สมลักษณ์ ปันติบุญ ศิลปินงานปั้นเจ้าของบ้านดอยดินแดง วางก้อนดินเหนียวสีเทาเข้มลงบนแป้นหมุนดังปับ! จับโน่นนิดจับนี่หน่อยเพียงครู่เดียว ก้อนดินก็เปลี่ยนรูปทรงเป็นถ้วยชาขนาดพอดีๆสำหรับใช้ฝ่ามือประคอง “ถ้วยชา นี่แหละทำยากที่สุดแล้ว” อาจารย์สมลักษณ์บอก

“การทำถ้วยชา ต้องทำไปด้วยเล่นไปด้วยอย่าไปเกร็ง” การปั้นถ้วยชาสไตล์อาจารย์สมลักษณ์ คือ ต้องปั้นยังไงให้ไม่สวย ซึ่งหมายถึงถ้วยแต่ละใบไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบ “ไม่ต้องเหมือนกัน แต่ต้องมีเอกลักษณ์ในตัวเอง”

หลายสิบปีก่อน ศิลปินชาวเชียงรายเดินทางไปใช้ชีวิตและศึกษางานปั้นเพิ่มเติม กับมาสเตอร์นากาซาโตะ ทารุเอมอน ที่เมืองคะรัตสึ (Karatsu) เกาะคิวชู ซึ่งเป็นแหล่งมีชื่อเสียงด้านเครื่องปั้นมากว่า 400 ปี เขาเปรียบว่าเครื่องปั้นดินเผาที่นั่นเหมือนการดำรงชีวิตของมนุษย์ และสืบทอดเป็นผลงานศิลปะที่จริงจัง ไม่ได้ทำเป็นแฟชั่น เมื่อเดินทางกลับมาบ้านเกิด จึงซื้อที่ดิน 9 ไร่ มาเป็นสถานที่สร้างผลงานเลี้ยงตนเอง โดยเนื้อที่กว่าครึ่งร่มรื่นไปด้วยต้นไม้

“ผมรู้จักพระเซนจากประเทศญี่ปุ่นช่วยเปิดมุมมองด้านเครื่องปั้นในแบบที่ไม่เคยรู้มาก่อน คนญี่ปุ่นเก่งเรื่องมุมมองลึกซึ้งตามแนวคิดของเซน การใส่ใจวัตถุธาตุต่างๆจากธรรมชาติ ดอยดินแดง ก็คือ การเคารพธรรมชาติ”

ศิลปินใหญ่แห่งบ้านดอยดินแดงเชื่อว่า ธรรมชาติทำให้เขามีจิตใจนิ่งและสร้างทัศนคติที่ดีด้านศิลปะ ทุกอย่างเกี่ยวข้องเชื่อมโยงกันทั้งหมด เช่น การปลูกไม้ยืนต้นนอกจากให้ความร่มเย็น ก็ใช้กิ่งก้านมาเป็นเชื้อเพลิง ในการทำงาน ไม้ที่มีอายุเหมาะแก่การตัดนำมาใช้ ก็ย่อมเกิดการพัฒนาช่างไม้ช่วยสร้างขนบประเพณีสานต่อกันไป “นี่เป็นหลักการที่เราจะรักษาศิลปะและประเพณีดั้งเดิมไปในตัว”

กิจวัตรประจำวันของอาจารย์สมลักษณ์ในวัยกว่าหกสิบปี จะตื่นเช้ามานั่งเขียนรูป โดยใช้ดินเขียน “สีจากดินเป็นนามธรรม ดินมีสีสวยอยู่แล้ว เมื่อเราเห็นว่าสวย ก็เอามาสร้างสรรค์ผลงานได้" แล้วก็ต้องมาที่บ้านดอยดินแดงทุกวันเพื่อทำงานปั้น บางครั้งก็มาสอนงาน ตรวจสอบงาน บ้างก็ทำสวน ปลูกต้นไม้

เขาย้ำว่าหัวใจสำคัญของศิลปะต้องตอบสนองการใช้ชีวิต เพราะชิ้นงานอยู่กับตัวเรา ผลงานของดอยดินแดงจึงอิงอยู่กับธรรมชาติ เน้นงานคราฟต์ และของใช้ในชีวิตประจำวัน พร้อมๆไปกับยังคงปั้นงานศิลปะควบคู่กันไป “งานศิลปะถือเป็นการเลี้ยงจริตของตัวเองไปด้วย”